BIBLIOTEKA

Vuri re per here te pare dicka shqetesuese kur po mendonte ti keshillonte te dashures per te lexuar “Xhek london” te Irving Stone. Nuk e ksihte pare verdalle kohet e fundit. Menjehere brofi na shtrati dhe kontrolloi ne biblioteke. Hic! Pa per here te dyte, te trete. Hic! Kerkoi ne raftet e tjera ne sallon. Asgje. U nevrikos e filloi te grindej me vete. Donte te pyeste mamane po as mori mundimin. E dinte pergigjen. Epo, do jete diku ne shtepi, - I dha drejtim me vete. Pas disa ditesh, po kerkonte atlasin e anatomise. Dicka si dhimbje te lehte ndjente ne kofshe e donte te shihte ku kalonte nervi iskiatik. Pa kudo po nuk e gjeti. U be si I cmendur. Kerkoi ne tere shtepine, poshte krevateve, dollapeve ngriti kanapene, prapa televizorit, dysheke, batanije, shkoliti jasteket nga inati, po nuk nxorri gje ne drite. Hapi tere librat e vjetra te shkolles edhe pse e dinte qe s’do gjente gje. Kur, u kujtua. Dikujt ja kishte dhene. Po kujt? Fragmente situate I vinin ne koke por nuk e peshkonte dot as emrin e as fytyren e personit te papergjegjshem qe s’kishte kthyer akoma librin. Mbante mend kohen (me afersi) dhe nje dialog te tillle…po nuk ke c’e do, eshte shume I vjeter dhe ne gjermanisht. Eshte qe nga koha e doktor filanit! Shume I vjeter! – po une sa per te pare formacionet e dua se I ndjek me liber anatomie ndaj ma jep se nje jave…
Epo, - mendoi, - kur te kujtohet do ta ktheje.
Humbja e atlasit I kujtoi se edhe Napoleonin e Tarlese nuk e kishte. Beri nje telefon menjehere. - - Ore! Ke Napoleonin tim e s’ma ke sjelle akoma. Ca ben? Gjeje shpejt! Te pakten ta kesh gati se vij e marr vete. – jo o vella s’e kam une, ta kam dhene. Shih ne shtepine tende se te une nuk eshte! Mire. Pikerisht se je kaq I sigurt une nuk I besoj hic kujteses tende. Ndaj, kontrollo plako, e kur ta gjesh me merr ne telefon. Ishte miku I tij I ngushte qe po fliste. Ia kishte dhene napoleonin per mamane e tij. Per siguri kontrolloi ne biblioteke po nuk e gjeti. Sigurisht, pa asnje dyshim qe e ka ai , - tha me vete I sigurt. Vetem nje liber kishte humbur ne jeten e tij, kur kishte qene I vogel. Robinson Kruzo. Eh, sa kohe kishte po ai nuk e harronte. E kishte dashur shume ate liber po asnjehere s’e kishte lexuar rregullisht, me copa dhe per nje kohe te gjate. Vetem ate liber kishte humbur dhe nuk do fillonte te humbte tani asnje lingote nga thesari i tij i pacmuar.
Pas ca kohesh (askush nuk kishte lajmeruar per asnje liber te rigjetur, po edhe ai nuk e kishte vene shume ujin ne zjarr) duke pare filmin “La piovra” shkoi te kontrollonte ca emra ne librin “Mafia dhe politika”. Ne raftin e dhomes se tij nuk ishte ne vend. Tha me mendjen e tij se do ia kishte dhene nje mikut te tij qe ishte duke studiuar mardheniet kriminale me politiken e shtetit. E mori ne telefon por ai ishte nisur jashte per nje seminar per tangente dhe inflacione ne nje shtet te Europes. Epo ai e ka me siguri, - tha duke shkruar titullin ne listen e librave qe fillonte me Robinson Kruzone.
Diten tjeter kishte provim diplome. I dhimbte koka, kishte dhjete dite qe studionte pa pushim, dhe naten para provimit, para se te flinte gjume duhej te lexonte nje fragment nga “Legjenda e Asaj Qe Iku” e Kasem Trebeshines. Ishte nje rit fatsjelles te cilin e kryente para cdo provimi qe nga viti I pare. U shtri dhe zgjati doren poshte krevatit (aty kishte vite qe e linte). Libri nuk ishte. Kishte kaluar mesnata, nuk ia vlente te ulerinte, as te nxehej (me tere ate dhimbje koke…) as te kontrollonte ne biblioteke se do zgjonte tere shtepine. Pse dreqin I luajne, dhe atehere kur me duhen mua , - u mjaftua te thoshte me vete. Nje ndjenje angushtie per te nesermen e provimit e mbertheu. Po sikur te mos dilte mire? Nuk kishte lexuar librin e fatit! Ra te flinte, por pa harruar, ashtu pergjumesh, te shenonte titullin e librit ne listen e tij. Nuk I dihej kurre!
Te nesermen dha provimin te I cili doli shume mire dhe as qe I shkoi ne mendje kur u kthye te kerkonte Trebeshinen. Kishte nevoje per plazh, e jo te kerkote pluhurave te bibliotekes.
Hyri ne shtepi duke qeshur per nje ngjarje ne plazh qe I kujtoi nje episod te nje libri te Xherom K. Xherom. Kerko andej, kerko ketej, nuk e gjente librin. Hodhi poshte tere raftet e bibliotekes se sajuar per librat e vjeter, po prape asgje.
Di gje ku eshte “tre shoke ne nje varke”? - pyeti te atin. - Gati e kisha harruar si liber! Pse s’po e gjen? Do ia kesh dhene ndonje shoqeje e si zakonisht ke harruar se kujt, - tha ai duke qeshur. Ne nje moment u be serioz. Mos I humb librat keshtu bir! E vetmja gje qe mund te te jap ato jane. Me I kujdesshem!
E acaroi toni patetik I te atit po nuk diskutoi.
Diten qe filloi pune, ne nje zyre prestigjioze avokatore, u kthye ne shtepi me nje shishe vere e nje torte. Per nje moment shkoi ne biblioteke te merte nje liber vinokulture per nje bast qe vuri me vellain mbi veren. Me habi e tmerr pa se tere pjesa e raftit ku ndodhej Shakespeare ishte bosh! Bosh! Eshte per te qare, - thoshte me vete duke qeshur.
- kush I jep librat e mia sa andej ketej? Na humbet librat, - tha pastaj duke e pare si jo me vend “librat e mia”. Ishte tejet I nxehur. Shakespearen nuk duhej ta humbte. Ishte dicka madhore.
Ti? – iu drejtua se motres. Ti I jep sa njerit, tjetres! Shko e mblidh librat. Gjeji ku te duash. Torollake!
- mos I fol motres ashtu. Mos fol fare ne shtepi ashtu! - nderhyri I ati. – ku je ketu? Librat ti I jep. Ti I ke dhene historikisht e s’mban mend! Te kam thene ti ruash! Jane te tuat, eshte e vetmja gje qe mund te te jap. Ruaji si te duash, o ne dac, humbi te tera!
- O baba! Po shakespearen ka nje shekull qe nuk e prek me dore! Normalisht duhej te kishte tre gisht pluhur siper! E ku di …
- Mbylleni kete bisede tani, dhe motres mos t’i flasesh kurre me ashtu. Degjove? Vrit mendjen e gjeje. Te tera kane humbur?
- Po pra ba po! Si dreq…
- Mjaft! Neser bleji prape. Uluni te hame tani se na e cuat buken prapa kraheve!
Po hante si automat. Dridhej nga nervat. U kontrollua ne sy te babait, po kesaj rradhe do I shkonte punes deri ne fund. Si mund te zhdukeshin tere ato libra? Dhe si mund te zhdukeshin kater vellimet e shakespeare? Jo jo. Nuk duhej ti kishte marre motra, sepse askush nuk merrte te lexonte kater libra njeheresh, per me teper, duke e pasur te sigurt se sapo te mbaronte njerin, merrte tjetrin. Mos I kishte humbur diku. Kur ishte hera e fundit qe kishte levizur biblioteken? S’mbahej mend. Po sikur, dikush mund ti donte te tera per ndonje studim? Ndoshta ndonje per letersi. Ndoshta I dashuri I mundshem I saj qe studionte per letersi? Mundet. Sigurisht! Ku shkonte ajo perdite pasditeve? As jepte llogari fare. Ja rezultati, gjysma e bibliotekes e zhdukur! Hemm! Pa te motren shtrember, por mbeti. Ajo ishte prere. Kishte nje fytyre qe vetem ai e dinte. I rane teresisht nervat. Si s’kishte dale tere kete kohe nje here me motren? Ajo s’kishte faj jo.
- ore, ngele me mendjen te librat! Po kontrollo dhe nje here o burre se aty I ke!
- Ashtu do ta bej! Mbaroi buke shpejt e u cua. Hodhi poshte tere raftet e tjera, kontrolloi nje per nje tere librat, sikur librat te kishin nderruar kapake, nuk gjeti gje. Kontrolloi ne celular te mesazhet ku ruante gjithcka qe jepte, sidomos librat. Hic. Kontrolloi ne bllokun e shenimeve. Hic. Ne rregull, - I dha drejtim e vete, - neser do I blej prape. Te nesermen heret, shkoi ne librari e bleu tere serine e shakespeares. Shkroi daten se kur I kishte blere e I vendosi ne raftin e tyre. I pa dhe nje here sikur donte ti fiksonte mire ku ishin.
Pas dy ditesh erdhi ne shtepi nga tirana. Gjeja e dyte qe beri ishte te kontrollonte librat. Dhe…
Filloi te qeshte. Sepse nuk mund te ishte e vertete! S’ishte e vertete dreqin! Kush tallej…
I preku librat me dore, shikonte, spostonte librat nga njeri – tjetri se mos kishte dicka aty, hapte librat e trashe se mos ishin aty brenda, e nje sere veprimesh te tilla pa arsye. Librat. Ishin zhdukur! Kater vellimet e reja ishin zhdukur! Nuk ishin me aty! Prape! Kjo ishte cmenduri!
U ul ne poltronin e madh prej lekure, vuri kembet mbi tavolinen e leximit dhe nguli syte ne raftet e medha.
Rrotulloi koken si buf ne tere biblioteken. Ishte shume e madhe. Babai krenohej per te. Ishte e vetmja gje qe mbushte jeten e tij. Kishte qene mesues letersie, tashme ne pension. Tere jeten kishte lexuar. Dhe mbledhur. Libra. Pa fund. Te sistemuar ne raftet e errta e hijerenda si keshtjella te lashta qe mbanin sekrete pa fund. Ishte nje nga bibliotekat me te pasura ne tere tiranen.madje mund te thoje ne tere shqiperine. Ne kohen kur librat ndaheshin net e ndaluar dhe te lejuar, aty I gjeje te tere. Ishte vendi I fshehte I ngrohte ku babai dhe miqte e tij me te ngushte rrinin me ore te tera duke share regjimin, me vone duke pire per demokracine, e me vone duke analizuar politiken dhe artin. Ai vete kishte lexuar qindra libra aty. Kishin mbetur akoma mijra te tjere per te lexuar. Preku raftet duke shijuar pluhurin si push mbi kapaket e librave. Dukeshin si te gjalle. Dhe ai pushi ishte si qimja e bute ne mjekren e nje adoleshenti. Po i perkedhelte librat. Ata ishin te gjalle e po rriteshin. Po rriteshin me te. Vjeterohen librat, ai bashke me ta. vjeterohet cdo gje. Te tere po zeme, do zeme pluhur mendoi. I kapi syri kalimthi faustin. E nxori nga vendi. U ul ne poltrone I fshiu pluhurin, dhe aty per aty…
Mos valle librat zhdukeshin nga rafti, I iknin sepse ai nuk kujdesej per ta? Ata zinin pluhur, vjeteroheshin, vdisnin! Imagjino nje parajse te librave. Tere ato pirgje librash te vjeter, te zhubrosur, te grisur. Kane humbur germat ne ata libra. Dhe cdo gje ne kete univers eshte shkembim energjish. Dhe sa here qe une nuk u jap librave energjine e duhur, zhduken. Eshte si shtepite ku nuk banon njeri. Amortizohen deri ne shembje. Ose si kitara ime qe e lashe kaq kohe pa e prekur, dhe iu keputen telat e iu plasarit kasa. Kjo duhet te jete. E hapi faustin ne faqen qe kishte perthyer para disa…vitesh mbase. Nisi ti hidhte nje sy, dhe u thellua ne lexim dashur pa dashur. E zuri gjumi pasi kishte lexuar 90 faqe. Ishte ora tre e mengjesit.
Te nesermen ne oren 7 e moren ne telefon. Nje miku I tij me shume rendesi e pozite kerkoi ta takonte. Ishte urgjente. Kishte gjetur nje vend pune fantastik. Nje projekt ku nje kolegium juristesh delegate nga vende te ndryshme ne kuadrin e organizates se te drejtave te njeriut hetonin dhe vezhgonin ndermarjet e dyshuara per shfrytezim humanesh ne eksperimente farmaceutike dhe biokimike. Dhe per shfrytezimin e punes se te miturve. Duhet te mendohej jo me shume se dy ore. Nese nuk pranonte kishte te tjere qe paguanin per ate vend. Nese pranonte, duhej qe brenda tre oreve te dorezonte CV. E tij per aplikim. Te tjerat do ti bente ai, miku. Paga ishte e konsiderueshme. Dhe kishte mundesi te bridhte tere vendet qe do ti donte kokrra e qejfit. Dhe ishte ne profesionin e tij. Dhe ishte per nje ceshtje te drejte.
Ky ishte kulmi! Gjeja qe kishte dashur me shume pa e ditur as vete. Ja qe gjerat ndodhin. Ashtu si duhet te ndodhin. Gjithmone kishte dashur te ishte njeri qe mbronte te drejten. Ja, lufta qe duhej te luftonte. Dicka per te besuar. Ideal per te ndjekur. Sigurisht, me shume para ne xhep. Ishte gati enderr!
Po. Pranoi. Dhe filloi si pa e marre vesh nje jete te cuditshme te cilen as nuk e kishte menduar. Udhetimin e pare e beri ne Bruksel ku mori emerimin. U kthye ne shtepi dhe u be feste perseri. Nga Brukseli kishin ardhur dhurata per motren dhe nenen. Dhe nje shishe vere e kuqe 10 vjecare per burrat. Pas je jave nisej per Capetown. Prane nje firme ku do fillonte kerkimin e tij. Detyra e pare zgjaste nje muaj. Me duhet nje liber tha. Fausti! Kjo ishte veprimtari faustjane, ndaj ai do mbaronte Faustin. Dinte qe Fausti do spostonte detet per te fituar toka per nejrezit, si puna e tij qe do ndalonte ti behej keq njerezve. Rrofte njeriu! E zuri gjumi.
Te nesermen ne 10 duhet te ishte ne aeroport. Faustin nuk po e gjente dhe u nervozua. Dhe nje gje qe kerkoj une…- tha. Ku e lashe? U be vone dhe e la fare librin. Nuk harroi te porosiste nenen ta gjente. Ajo ishte e mire per te humbur dhe per te gjetur rastesisht.
Udhetonte dy – tre here ne vit. Rrinte deri ne tre muaj cdo udhetim. Ne shtepi rrinte shume pak. Tani I donte me shume te tere. dhe donte te rrinte me ta. Sepse tani ishte vetem. Dhe nuk I shihte. Sa here kthehej ne shtepi nuk dilte gati fare. Dhe miqte e takonin ne shtepi. Vazhdonte te habitej se si rrallohej biblioteka. Hynte rralle ne te dhe e ndjente ndryshimin. Ia tha kete babait po ai e vuri ne loje. Je bere me fiksime – tha. Une e shoh perdite. Librat, nese nuk kane mesuar te ecin vete, aty I ke te tere. apo I mer me vete sa andej ketej dhe I harron? Mos ke mbjelle ndonje liber ne Indi apo Zimbabve? Shko e shih mos ka mbire! Qenkan zhdukur librat! C’thua?!
E dashuronte punen e tij. Kishte njohur mijra njerez. Kishte pare mijra vende. Kishte shpetuar mijra femije nga shfrytezimi. Kishte shfrytezuar postin per te bere tere qejfin qe donte. Madje ne Thailande kishte provuar seksin me te mitura. Mbi dhjete kompani te medha kerkimi paguan demshperblime per ate qe u kishin bere pacienteve te tyre qe per pak u mbinte bishti I majmunit.
Sa here kthehej ne shtepi dhe kishte kohe te mendonte, ndihej sikur perfshinte tere boten. Sikur vetem ai ishte gjalle. Dhe askush tjeter.
Njerezit, perfshire dhe te afermit e tij dhe tere miqte e tij, vinin qark nje shtylle. Nje rrotullim rreth vetes ne 24 ore. Nje rrotullim rreth shtylles ne jave. Nje rrotullim rreth diellit tere vitin. Per aq vjet sa jetonin.
Ndesa ai ishte diku ne nje cep, qe qeshte me ta. Qe silleshin e silleshin duke bere cdo dite te njejtat gjera. Askush nga ata qe njihte nuk ndihej mire. Nuk ndesheshin. Nuk kishte lufte per ta. Madje as nje duel te thjeshte.
Ndersa ai fitonte cdo dite. Po plakej duke luftuar per njerezit. Cdo dite I binte nga nje flok. Cdo dite I vdiste nga nje qelize. E dinte qe nje dite do vdiste. Dhe kjo dite po afrohej. Por, qeshte. Sepse nga ajo dite e ndanin me mijra dite te tjera aventurash. Nuk kishte si te ndihej plak dhe as ta mendonte qe ishte plakur, nje njeri qe zbriste nga avioni Bruksel – Milano dhe merrte avionin tjeter per NY e pastaj per Bhutan.
Po prit, se harrova. Para se te plakej, I vdiq babai. Dhe I vinte per te qare jo per vdekjen, po per jeten e babait te tij. Qe kishte jetuar ne nje shtepi ne nje rruge dhe ne nje qytet.
Me pas martuan motren. Tani, nuk kishte me kush ti jepte librat. Sespe edhe vellai ishte diku larg, duke fituar buken e gojes. Dhe nena, vdiq dhe ajo. Keshtu, biblioteka ishte e vetmuar. Dhe librat nuk duhet te zhdukeshin me.
Apo jo? Pse vazhdonin te zhdukeshin librat? Pse hapesirat midis nje libri dhe tjetrit ishin zgjeruar duke u bere si dhembe plaku?
Pas kontrolleve te ndryshem qe kishte bere, dhe kishte vene re qe ishin zhdukur dhe libra te palexuar me pare, arriti konkluzionin e frikshem mistik, qe biblioteka ishte e gjalle. Dhe hynte shume rralle ne te.
Dhe nje dite, I trembur, pasi kishte pare nje film me nje shtepi qe hante njerezit, e mbylli deren e saj. Ne pritje per te nderruar shtepine, celesin e fshehu.
Femijet nuk I linte te afroheshin as te dera. E kishin te ndaluar. Madje ata, te llahtarisur nga librat qe ne moshe te vogel, kalonin tere kohen e tyre sa nga nje gardh ne tjetrin. Sa ne nje lagje ne tjetren. Dhe me vone, sa ne nje shtet ne tjetrin.
Dhe nje dite, I lodhur, (kishte dy muaj ne pension) duke mos pasur c’te bente, u kujtua per dicka te larget. Mori celesin nga aty ku e kishte fshehur, dhe hapi dhomen e mallkuar.
Pamja ishte e tmerrshme. Raftet e boshatisura ishin krisur e thyer. Pluhuri ishte bere si dyshek I embel per arkivol. Perdet e erreta ishin bere dhe me te erreta. Ne dysheme gjeje andej ketej lidhese qe sherbenin dikur per te ndare faqet. Sikur dicka I kishte ngrene ata libra dhe kishte peshtyre mbeturinat. Po ky…
Ne raft I zuri syri nje liber te vetmuar. Ishte nje liber I Borgues. E donte Borguesin misterioz. Pse vetem ai kishte mbetur ne rafte? I erdhi nj emendim I frikshem. Mos Borguesi permes kushedi c’djallezie qe vetem ai mund ta bente, I hante librat? Ku perfundoi tere ajo biblioteke gotike me mijra vellime? Krenaria mbase e tere qytetit? I kishte ngrene Borgues? Per me shume dije?
Se borgues kete kishte kerkuar tere jeten. Dhe tere jeten kishte lexuar. I ra libri nga dora. Mendoi ta linte aty e te ikte. Por, ku te ikte? C’te bente? Me mire po lexonte. U ul me dhimbje mesi te merrte librin. Sa kohe pa lexuar nje roman!
U ul ne karrigen lekundese ne verande me librin ne dore. Ky argjentinasi ka qene I lajthitur. Si mund te jetosh tere jeten ne nje biblioteke? Si miu? Duke lexuar tere kohen? Dhe ato qe lexon pastaj I rishkruan ndryshe? Njeriu duhet te dilte e te shihte…
Ne ate sekonde, si blic, kuptoi. Dhe … sa e thjeshte paska qene! C’ironi e natyres! Ktheu koken nga dera e hapur dhe pa perseri biblioteken e rrenuar.
Librat kishin filluar te zhdukeshin qe ate dite te larget, kur mund te kishte qene 6-7 vjec dhe sa kishte filluar te lexonte ndonje roman te thjeshte. Atehere, babai I kishte thene per here te pare qe biblioteka ishte e tij. Ai ishte bere pronar I librave. Dhe kishte lexuar shume prej tyre. Kalonte me ore te tera ne biblioteke. Dhe asnje liber nuk zhdukej (po I kalonte ne sy jeta e bibliotekes…)
Me pas, filloi te levizte, punonte, te luftonte luften e tij. Dhe te donte.
Kalonte pak kohe duke lexuar. Dhe librat shdukeshin me shpesh. sa Me pak hynte ne biblioteke, aq me shume zhdukeshin librat. Sepse, ai jetonte. Nuk lexonte. Cdo liber I moslexuar, ishte nje dite, nje jave e jetuar. Dhe keshtu, libri behej I panevojshem per te. Per pronarin e tij. Dhe zhdukej. Kjo ishte dicka jashte perceptimit njerezor. Por, ishte ngazelluese te mendoje qe kishe rrenuar nje biblioteke te tere. sespe kuptoi qe kishte jetuar jeten e mijra librave. Secilit nga nje cope, secilit nga nje situate. Borgues kishte mbetur vetem ne tere ate salle te madhe. Sepse, vetem jeten e tij nuk kishte bere. Jeten e nje te burgosuri ne biblioteken e tij. I semure me sindromen e te jetuarit nepermjet faqeve te te tjereve. Dhe jeteve te te tjereve. Pa dashur, kishte ndjekur shembullin e personazhit te tij me te preferuar; Aleksis Zorbes. Dhe ne luften e shenjte me Borgues, kishte fituar I Zorba.. Ai duhet te jete zhdukur I pari, mendoi. Kthjellesia e tij po shtyhej dhe me. Ai nuk ishte lexues. Nuk lexonte eksperiencen njerezore.
Ishte biblioteke. Ishte shkrimtar. Ai ruante eksperience njerezore. I duhej nje bllok dhe nje laps.
Faleminderit Zorba! Faleminderit Borgues!
Vija e horizontit me det dhe qiell eshte kaq e …