Loer Kume është autor i romanit “Një histori e rrëmujës” (Albas). Më poshtë vjen në një rrëfim mbi librat e zemrës.
Aktualisht, cilët libra keni më për zemër?
Këto kohë jam krejtësisht i zhytur nëpër poezi. Kam rizbuluar çdo të thotë të lexosh poezi e poetë. Të lexosh poezi e gradon veten menjëherë në generalissimus i dijes së fshehtë.
Ndërkohë po bëhem gati për të nisur Detektivët e egër të Roberto Bolano. Po bëhem gati do të thotë, që po lexoj kujtimet e Isabel Allende, të cilën Bolano e përçmonte.
Cili është për ju romani më i mirë i të gjitha kohërave?
S’do ta quajmë saktë roman, por, Epi i Gilgameshit. Gilgameshi i ka thënë gati të tëra. I pari. Ato që mbetën i tha Homeri, e kusurin fare e thanë tragjikët e lashtësisë. Tërë ne të tjerët, nga më i madhi te më i vogli, përsërisim të njëjtat refrene, duke stërholluar shijen estetike të njerëzimit. Duke e bërë jetën të bukur. Sidoqoftë, kjo është histori e vjetër. Romani më i mirë i të gjitha kohërave pritet gjithmonë të shkruhet. Të tërë atë po bëjmë.
Cilat janë për ju tregimet më të parapëlqyera të të gjitha kohërave?
Përrallat. Çdo lloj përralle e çdo lloj kombësie. Përrallat janë thelbi, njësia elementare e të qenit i ndjeshëm e romantik.
Cilët ndër ata që merren me letërsi artistike, eseistë, kritikë, gazetarë apo poetë, quani si shkrimtarët më të mirë sot për sot?
Po e përdor këtë pyetje për të përmendur një emër. Andrej Nikolaidis. Është nga ballkanikët më të mëdhenj sot.
Çfarë gjinie letrare ju pëlqen të lexoni?
Çdo lloj gjinie letrare përveç dramaturgjisë dhe letërsisë rozë. Parimi kryesor i çdo libri që kap në dorë është: 1. Të mos më humbë kohë. 2. Të më argëtojë.
Dhe çfarë nuk lexoni?
Revista. Kam alergji nga revistat e çdo lloji. Dhe as nuk e di pse.
Çfarë librash mund të na befasojnë po t’i gjejmë në raftet tuaja?
Me një sy të shpejtë bibliotekës, Fjalori Finlandisht – Anglisht. Dy- tre libra të Osho-s. Toksikologjia e bimëve helmuese. Numerologjia. Shprehje popullore nga rrethi i Korçës.
Çfarë librash nuk do ti lexoni me vetëdije?
S’do lexoj kurrë Lufta dhe Paqja e Tolstoit. S’do lexoj Pavionin e Kancerozëve të Solxhenicin. S’do lexoj shumë libra. E di këtë.
Kush është heroi ose heroina juaj imagjinare e parapëlqyer?
Piter Pan. Unë refuzoj kategorikisht të rritem. Pa kompromis. Dhe Jabberwocky. Kafsha ime e preferuar. Raport dashuri urrejtje. Duhet ta zbusësh, dhe njëkohësisht, s’duhet të të hajë.
Çfarë lloj lexuesi ishit në fëmijërinë tuaj?
Lexues i përbindshëm. Dija tërë mitologjinë greke në moshën gjashtë vjeçare. Me burra, gra, fëmijë të ligjshëm e të jashtëligjshëm, kunetër, dashnorë, heronj, tradhtarë, gjysmënjerëz, gjysmëkuaj, madje edhe kuaj. Të njohësh kuajt e Akilit, është diçka e rëndësishme. Por, kam vënë re se s’jam fare i vetëm. Kam gjetur njerëz të rrallë me të njëjtin pasion për çështjet e mitologjisë, me kalimin e kohës.
A jeni futur ndonjëherë në telashe për të lexuar një libër?
Jam futur në telashe kur kam lexuar një libër. Librin e Ringjalljes Inverse. Ku ti shqipton gjëra të frikshme që sjellin të vdekurin në jetën e të gjallëve.
Po t’ju duhej të përmendnit një libër që ju ka bërë ky që jeni sot, cili do të ishte ai?
Zorba i Nikos Kazanxakis.
Nëse do t’i kërkonit presidentit të lexonte një libër, cili do të ishte ai?
Histori e shkurtër e Rrëmujës. Është shumë e rëndësishme ta lexojë çdo politikan. Është një hapje sysh. Një kërcënim. Një deklaratë sociale. Çdo njeri që merr përsipër një rol publik, duhet të bëjë hesapet mirë me qytetarët, zgjedhësit, të drejtën ligjore, e në fund me Deanin dhe grupin e Carma Police.
Keni planifikuar një darkë me njerëz të letrave. Cilët janë tre shkrimtarët e ftuar?
Me të gjallët, sa kohë marrin frymë ka një mundësi për ti takuar, ndaj të ngremë ca të vdekur nga varri. David Foster Wallace, Hemingway, Roald Dahl, Henry Miller, Lautreamont, do ftoja dhe Allende dhe Bob Dylan nga partia e të gjallëve. Ups! – U bënë shumë, por një herë që zgjuam të vdekurit kush po pyet? Do ia dalim ti mbajmë me bukë. Rëndësi ka mos të mbarojë alkooli.
Unë jam kurioz i madh situatash më shumë se personazhesh. Dhe këtu kemi një situatë.
Miller ngre këmbët mbi tavolinë. Hemingway nuk e duron diçka të tillë, për më tepër i hakërrehet kamarierit pse nuk shërbeu atë të parin. Allende është tmerr e eksituar nga kjo grindje primitive. Lautreamont përfiton të fusë diçka në barkun e tij të uritur. Wallace e nis një ligjëratë me fjalë admirimi për Hemingway, e nuk ndalon më kurrë, duke kaluar rrufeshëm nga materiali me të cilin janë bërë syzet e tij, te lloji i karavidhes që po përtyp Lautreamont, dhe dreqi e di se çfarë tjetër do nxjerrë nga goja pa ndalim. Dylan nxehet, i shan, e më qaravitet; pse më keni sjellë këtu të ha me kafshë të egra. Miller e Hem bëhen bashkë menjëherë për ti treguar vendin. Miller derdh gotën e verës mbi tryezë për t’i shkatërruar nervat, Hemingway i bërtet; kush je ti t’i flasësh një nobelisti kështu? Fuck off, unë jam nobelist, Grammy Winner, Oskar Winner, whateverwinner,- i thotë Dylan. Allende përtypet me delikatesë e qesh nga një koment i imi në veshin e saj, për mënyrën si kruhet Miller. Dylan shfaq interes për jetën e vështirë të Lautreamont dhe jetën në gjirin e klasës punëtore të Miller. Miller nënqesh, dhe me një vështrim bien dakord me Hem për të shkuar tjetërkund ku ka dhe femra të lira dhe të mira. Jam kurioz të kap bisedë me Lautreamont, se nga i buronte tërë ajo zezonë brenda vetes, por më kap syri Roald Dahl që s’ka hapur gojën asnjëherë, por veç qesh e mban shënime. Jeni të tërë një komedi e bukur miq të dashur, thotë, çohet, përkulet, dhe largohet. Lautreamont sheh majtas djathtas, dhe ia fut vrapit si një ujk i rraskapitur.
Mbetem unë, Dylan, dhe Allende. Më në fund flitet për muzikë. Vazhdojmë të pimë e këndojmë të tre këngë të Pink Floyd dhe Beatles. Unë dhe Dylan habitemi nga njohuritë mbi muzikën të Allende.
E mbyllim me The man who sold the world dhe Knoking on heaven’s door.
Unë jam njeriu që shiti botën!
Jemi tapë ndërkaq.
Është shumë kjo. Ju lutem vetëm tre personazhe për një darkë…
Ndoshta u bën shumë, ndaj do të zgjidhja vetëm një… Kutelin. Do doja të darkoja, me verë të mirë, vetëm për vetëm me Kutelin. Të rrëmoja prej tij historitë e fshehta të Shqipërisë. Historitë e parasë, dhe popullit. Rrëfenjat e fshatit të jugut, e të parrëfyerat e Bankës së Shqipërisë. Kuteli është mësues nga i cili s’kemi mësuar ende thuajse asgjë.
Zhgënjyes, i mbivlerësuar, thjesht jo i mirë: për cilin libër mendoni se duhet t’ju kishte pëlqyer, por nuk shkoi si duhet?
Provimi i Julio Cortazar. Cortazar e adhuroj si shkrimtar. Por Provimi më erdhi si një kopje amerikanolatine e Uliksit. Plot me referenca mbi Buenos Aires dhe historinë e imët të Argjentinës, te e cila nuk depërtojmë dot. Krejt ndryshe më ka ndodhur me Për Heronjtë dhe Varret të Ernesto Sabato. Dhe ai flet imtësisht për Buenos Aires, por ai të futet në gjak. Por sidoqoftë, pas kohe, e kur ti vijë koha, do t’ia jap dhe një mundësi tjetër.
A ju kujtohet libri i fundit që e keni mbyllur pa mbaruar?
Udhëtim i pambaruar i Samuel Becket, dhe Xhuxhët e Harold Pinter. S’di në do ti lexoj ndonjëherë më.
Kë do të donit të shkruante historinë e jetës suaj?
Njerëz të ndryshëm, dinë histori të ndryshme të jetës time të kohëve të ndryshme. Jam shumë kurioz ç’do ti bëjë bashkë këta njerëz, çelësat që do zbërthejnë ngjarjet, lidhjet dhe renditjet, duhet një drejtues ose drejtuese shumë e mirë orkestre. Mbase ime bijë do ta bëjë diçka të tillë, ajo është aq e qartë dhe me kuriozitetin e duhur që të gërmojë gjithçka e ta orkestrojë drejt. Jam vërtet kurioz ça dreqin do ndodhë me tërë të fshehtat e mia.
Te cilët libra ktheheni vazhdimisht?
Kthimi është shumë i rrallë, nuk kam kohë, por me dëshirë, te Borghes dhe Kazanxakis. Kazanxakis mundohem të mos e mbaroj kurrë veprën e tij, ndërsa Borghes t’ia përsëris gjithmonë veprën e tij.
Për çfarë librash ndiheni keq që nuk i keni lexuar ende?
Veprën e Proust. E ndjej që ka diçka që më mungon, diçka shumë të madhe, ndihem i paplotësuar derisa ti lexoj vëllimet e kërkimit të kohës së humbur.
Çfarë keni ndërmend të lexoni tjetër?
Po jap një listë. John Updike, Carlos Fuentes, Becket, William Faulkner, Kazushige Abe, Don Dellilo, Javier Marias, Kazuo Ishiguro, Sabato, Idlir Azizaj, Anton Pashku, Kristo Frasheri e Arben Puto me libra historike. Paul Auster, Yanis Varufakis, dhe shume shume poezi.
Nuk kemi kohë aq sa kemi libra, e për sa kohë kemi libra, dimë të jetojmë bukur.
https://gazetamapo.al/loer-kume-romani-me-i-mire-i-te-gjitha-koherave-pritet-te-shkruhet/?fbclid=IwAR0Ad1rqGPIBV6LCmpwcmLNc3rSiNSX2ngrnjTLxJ8I7fhIaOG2WrWhg_PI
No comments:
Post a Comment